Theo phong tục người Việt chúng ta, Tết Trung Thu được tổ chức vào giữa mùa thu, tức là hôm rằm tháng tám ta.Trong dịp này người ta làm cỗ cúng gia tiên và bày bánh trái ra sân cúng mặt trăng.
Nhân dịp tết này, người lớn thì uống
rượu, thưởng trăng, và hát trống quân; trẻ em thì rước đèn, đi xem múa
lân, ca hát các bài hát Trung Thu, và vui hưởng bánh kẹo cùng các thứ
trái cây do cha mẹ bày ở ngoài sân trong đêm Trung Thu dưới hình thức
một mâm cỗ. Theo tục lệ, việc trẻ con thưởng thức bánh kẹo trái cây
trong đêm Trung Thu này được gọi là "phá cỗ."
Nguồn Gốc Tết Trung ThuNgười Việt ta ăn Tết Trung Thu vào ngày
rằm tháng tám âm lịch là do ta phỏng theo phong tục của người Tàu.
Chuyện xưa kể rằng vua Đường Minh Hoàng (713-741 Tây Lịch) dạo chơi vườn
Ngự Uyển vào đêm rằm tháng tám âm lịch. Trong đêm Trung Thu, trăng rất
tròn và trong sáng. Trời thật đẹp và không khí mát mẻ. Nhà vua đang
thưởng thức cảnh đẹp thì gặp đạo sĩ La Công Viễn còn được gọi là Diệp
Pháp Thiện. Đạo sĩ có phép tiên đưa nhà vua lên cung trăng. Ở đấy, cảnh
trí lại càng đẹp hơn. Nhà vua hân hoan thưởng thức cảnh tiên và du dương
với âm thanh ánh sáng huyền diệu cùng các nàng tiên tha thướt trong
những xiêm y đủ màu xinh tươi múa hát. Trong giờ phút tuyệt vời ấy nhà
vua quên cả trời gần sáng. Đạo sĩ phải nhắc, nhà vua mới ra về nhưng
trong lòng vẫn bàng hoàng luyến tiếc.
Về tới hoàng cung, nhà vua còn vấn vương
cảnh tiên nên đã cho chế ra Khúc Nghê Thường Vũ Y và cứ đến đêm rằm
tháng tám lại ra lệnh cho dân gian tổ chức rước đèn và bày tiệc ăn mừng
trong khi nhà vua cùng với Dương Quí Phi uống rượu dưới trăng ngắm đoàn
cung nữ múa hát để kỷ niệm lần du nguyệt điện kỳ diệu của mình. Kể từ
đó, việc tổ chức rước đèn và bày tiệc trong ngày rằm tháng tám đã trở
thành phong tục của dân gian.
Cũng có người cho rằng tục treo đèn bày
cỗ trong ngày rằm tháng tám âm lịch là do ở điển tích ngày sinh nhật của
vua Đường Minh Hoàng. Vì ngày rằm tháng tám là ngày sinh nhật của vua
Đường Minh Hoàng nên triều đình nhà Đường đã ra lệnh cho dân chúng khắp
nơi trong nước treo đèn và bày tiệc ăn mừng. Từ đó, việc treo đèn bày cỗ
trong ngày rằm tháng tám trở thành tục lệ.
Người Hoa và người Việt đều làm bánh
trung thu để cúng, ăn, biếu thân bằng quyến thuộc, và đãi khách. Điểm
chung kế tiếp là người Hoa và người Việt đều tổ chức rước đèn trong đêm
trung thu.
Ý nghĩa Tết Trung ThuTết Trung Thu của người Việt có nhiều
điểm đặc biệt khác với Tết Trung Thu của người Trung Hoa. Theo phong tục
người Việt, bố mẹ bày cỗ cho các con để mừng trung thu, mua và làm đủ
thứ lồng đèn thắp bằng nến để treo trong nhà và để các con rước đèn.
Cỗ mừng trung thu gồm bánh trung thu,
kẹo, mía, bưởi, và các thứ hoa quả khác nữa. Đây là dịp để con cái hiểu
được sự săn sóc quí mến của cha mẹ đối với mình một cách cụ thể. Vì thế,
tình yêu gia đình lại càng khắng khít thêm.
Cũng trong dịp này người ta mua bánh
trung thu, trà, rượu để cúng tổ tiên, biếu ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn
bè, họ hàng, và các ân nhân khác. Thật là dịp tốt để con cháu tỏ lòng
biết ơn ông bà cha mẹ và để người đời tỏ lòng săn sóc lẫn nhau.
Người Hoa hay tổ chức múa lân trong dịp
Tết Nguyên Đán. Người Việt lại đặc biệt tổ chức múa Sư Tử hay Múa Lân
trong dịp Tết Trung Thu. Con Lân tượng trưng cho điềm lành. Người Trung
Hoa không có những phong tục này.
hời xưa, người Việt còn tổ chức hát
trống Quân trong dịp Tết Trung Thu. Điệu hát trống quân theo nhịp ba
“thình, thùng, thình.” Ngày xưa trai gái dùng điệu hát trống quân để hát
trong những đêm trăng rằm, nhất là vào rằm tháng tám. Trai gái hát đối
đáp với nhau vừa để vui chơi vừa để kén chọn bạn trăm năm. Người ta dùng
những bài thơ làm theo thể thơ lục bát hay lục bát biến thể để hát.
Tết Trung Thu mới đầu là tết của người
lớn để thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên, ăn bánh, và uống trà ngắm trăng
rằm vào giữa tiết Thu. Dần dần Tết Trung Thu trở thành Tết Trẻ Em hay
Tết Nhi Đồng, nhưng người lớn cũng dự phần trong đó. Các em có dịp vui
chơi rước đèn, ca hát, phá cỗ do cha mẹ anh chị bày cho và nhất là có
dịp ăn bánh kẹo thả cửa mà không sợ bị quở mắng là “ăn kẹo hư răng.”
Trong dịp Tết Trung Thu, trẻ em có dịp
được học bài hát “Rước Đèn Tháng Tám” một cách thích thú: “Tết Trung Thu
rước đèn đi chơi, em rước đèn đi khắp phố phường. Lòng vui sướng với
đèn trong tay. Em múa ca trong ánh trăng rằm. Đèn kéo quân với đèn cá
trắm, đèn thiên nga với đèn bươm bướm. Em rước đèn này đến cung trăng.
Đèn xanh lơ với đèn tím tím, đèn xanh lam với đèn trắng trắng. Trông ánh
đèn rực rỡ muôn màu.”
Tết Trung Thu là một phong tục rất có ý
nghĩa. Đó là ý nghĩa của chăm sóc, của báo hiếu, của biết ơn, của tình
thân hữu, của đoàn tụ, và của thương yêu. Cần cố gắng duy trì và phát
triển ý nghĩa cao đẹp này.